Każdej nocy około 80% naszego społeczeństwa chrapie w trakcie snu. W grupie tej przeważają mężczyźni, kobiety zwykle zaczynają chrapać dopiero po menopauzie. To zaburzenie oddychania wpływa nie tylko na jakość naszego snu, ale także funkcjonowanie całego organizmu. Zjawisko to bywa dokuczliwe nie tylko dla nas samych, ale przede wszystkim dla osób, które śpią z nami w jednym pomieszczeniu. Zwłaszcza, że w niektórych przypadkach uciążliwe dźwięki mogą osiągać poziom nawet 90 decybeli! Jak leczyć chrapanie i czy jest ono groźne dla naszego zdrowia? Na te pytania odpowiadamy poniżej.
Przyczyny chrapania
Czym jest chrapanie? Najprościej mówiąc, to odgłosy będące efektem utrudnionego przepływu powietrza przez gardło. Podczas snu mięśnie górnych dróg oddechowych rozluźniają się, w efekcie czego gardło ulega zwężeniu i jego ścianki lekko drgają, powstaje niewielka szczelina, którą przedostaje się powietrze. Jeżeli coś blokuje jej drożność, mamy problem z zaczerpnięciem odpowiedniej ilości powietrza i przez usta śpiącego wydawane są charakterystyczne odgłosy. Choć w większości przypadków nie budzą one chrapiącego, są powodem niewyspania i niezadowolenia osób, które śpią w tym samym pomieszczeniu np. partnera.
To, czy chrapiemy czy nie, zależy od wielu czynników, w tym głównie od wieku, masy naszego ciała, płci oraz chorób towarzyszących. Najczęściej wymieniane przyczyny chrapania to:
- obniżone napięcie mięśni gardła i języka,
- krzywa przegroda nosowa lub inne wady budowy górnych dróg oddechowych,
- polipy w nosie,
- przerost migdałków,
- alergie,
- infekcje układu oddechowego (np. zapalenie zatok czy przeziębienie).
Za czynniki ryzyka chrapania uznaje się także:
- spanie na wznak,
- palenie,
- alkohol,
- duży wysiłek fizyczny,
- nadwaga i otyłość,
- nadciśnienie tętnicze,
- ciąża,
- menopauza,
- leki uspokajające i antydepresanty,
- leki zwiotczające mięśnie.
Chrapanie u dziecka
Chociaż uznaje się, że chrapanie jest cechą charakterystyczną dla osób starszych, zdarza się, że chrapią również dzieci. Najczęstszym powodem są częste infekcje dróg oddechowych oraz związany z nimi nadmierny przerost trzeciego migdała. Za chrapanie u dziecka odpowiadają również objawy alergii, takie jak katar czy nadmierne przekrwienie błony śluzowej nosa, a także wrodzone wady anatomiczne, np. krzywa przegroda nosowa. Chrapanie u dziecka zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem, a jego przyczyna usunięta, ponieważ nawet w sytuacji kiedy nie prowadzi do groźnego bezdechu nocnego, może spowalniać prawidłowy rozwój dziecka.
Powikłania chrapania, czyli dlaczego leczenie chrapania jest ważne?
Chrapanie samo w sobie nie jest uznawane za jednostkę chorobową i o ile zdarza się sporadycznie nie powinno stanowić powodu do niepokoju. Z tego powodu leczenie chrapania często jest bagatelizowane i uznawane za niepotrzebne. Niemniej jednak w wielu przypadkach chrapanie prowadzi do niebezpiecznego schorzenia, jakim jest obturacyjny bezdech senny. Związany jest on z brakiem przepływu powietrza przez krtań, który prowadzi do niedotlenienia naszego organizmu. Takie krótkie przerwy w oddychaniu, trwające zwykle od 10 do 60 sekund, mogą zdarzać się każdemu z nas. Jeżeli jednak pojawiają się częściej niż 10 razy na godzinę możemy mówić o zespole obturacyjnego bezdechu sennego. Po każdym takim zjawisku następuje gwałtowny wdech, który niejednokrotnie skutkuje kilkusekundowym wybudzeniem ze snu. Tak częste przerwy w widoczny sposób odbijają się na funkcjonowaniu naszego organizmu.
Zobacz także: Dlaczego chrapiemy i jak przestać?
Bezdech senny prowadzi nie tylko do objawów fizycznych, takich jak ból głowy, mniejsza potencja czy uczucie zmęczenia fizycznego w ciągu dnia i duża senność. Chrapanie powoduje także upośledzenie koncentracji i kłopoty z pamięcią, rozdrażnienie, spadki nastroju, a także osłabienie refleksu, co jest szczególnie groźne dla zawodowych kierowców. Bezdech senny skutkuje ponadto wzrostem ciśnienia krwi i przyspieszeniem tętna w trakcie snu. Udowodniono, że osoby cierpiące na to schorzenie mają większą skłonność do zapadania na takie choroby jak:
- nadciśnienie tętnicze,
- tachykardia,
- choroba wieńcowa,
- udar mózgu,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- insulinooporność,
- cukrzyca typu 2.
Leczenie chrapania jest istotne również z punktu widzenia związków międzyludzkich. Uporczywe chrapanie i bezdech nocny są bowiem często przyczyną zaburzenia snu u śpiącego obok partnera, który może tracić z tego powodu nawet 1,5 godziny snu w ciągu doby. To nie tylko odbija się na jego zdrowiu psychicznym i fizycznym, ale w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do rozpadu związku! Osoby zmęczone są też mniej aktywne towarzysko i ograniczają kontakty międzyludzkie do niezbędnego minimum.
Sprawdzone sposoby na chrapanie
Tak naprawdę nie ma jednoznacznej odpowiedzi, co na chrapanie. Wszystko zależy od indywidualnej przyczyny tego zjawiska, która ma miejsce w naszym przypadku. Diagnostyka zaburzeń snu to przede wszystkim ocena drożności górnych dróg oddechowych, a przy podejrzeniu bezdechu nocnego, także polisomnografia. Jeżeli jednak chrapanie występuje u nas w niewielkim stopniu, warto w pierwszej kolejności spróbować zmodyfikować nasz tryb życia i przyjrzeć się jakości naszego snu. W wielu przypadkach wystarczy bowiem zrzucenie kilku zbędnych kilogramów lub zrezygnowanie z używek takich jak alkohol i papierosy by zauważyć znaczną poprawę.
Co zrobić żeby nie chrapać? Sprawdzony sposób na chrapanie to także zmiana pozycji snu. Udowodniono, że najczęściej chrapią osoby śpiące na wznak. Warto więc spróbować zmienić pozycję na boczną, a także zadbać o odpowiednią poduszkę, która powinna zapewniać naturalne ustawienie odcinka szyjnego kręgosłupa. Najlepiej sprawdzi się poduszka ergonomiczna, która dodatkowo pomaga zachować odpowiednią pozycję snu. Mówiąc o komforcie snu, nie sposób nie wspomnieć o materacu, którego odpowiednia twardość i elastyczność istotnie wpływają na jakość snu i chrapanie. Nie zapominajmy także o odpowiedniej temperaturze i wilgotności panujących w sypialni. Suche powietrze sprzyja przesuszaniu śluzówki dróg oddechowych, a wysoka temperatura powoduje częste wybudzanie się w ciągu nocy. Dlatego warto regularnie wietrzyć pomieszczenie przed snem lub zainwestować w nawilżacz powietrza.
Jak leczyć chrapanie?
Jeżeli domowe sposoby na chrapanie nie pomogły lub podejrzewamy u siebie bezdech senny, nie warto bagatelizować problemu, tylko należy zgłosić się do lekarza, który po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego podejmie decyzję o dalszym postępowaniu. Jeżeli za problem odpowiedzialna jest wada anatomiczna dróg oddechowych, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Z kolei u kobiet w wielu przypadkach leczeniem z wyboru jest farmakoterapia polegająca na przyjmowaniu preparatów z progesteronem, który m.in. pobudza mięśnie gardła.
U osób z podejrzeniem zespołu obturacyjnego bezdechu sennego konieczne jest badanie polisomnograficzne na podstawie którego wdrażane jest specjalistyczne leczenie chrapania. W dużym stopniu obejmuje ono działania profilaktyczne opierające się na zmianie stylu życia. Niemniej jednak złotym standardem terapeutycznym jest w tym wypadku metoda wykorzystująca aparaty CPAP, które wytwarzają dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Na czas snu zakładana jest wtedy specjalna maska, która zakrywa usta i nos i co ważne nie ogranicza ruchów podczas snu. Efekty tej terapii odczuwane są już często po pierwszym użyciu, a urządzenie jest na tyle ciche, że nie wpływa na osoby śpiące w bezpośrednim otoczeniu pacjenta.
