Zespół policystycznych jajników (PCOS) to choroba kobiet w wieku rozrodczym, objawiająca się m.in. występowaniem cykli bezowulacyjnych oraz nadprodukcją androgenów, czyli męskich hormonów płciowych, które wywołują kolejne zmiany w organizmie kobiety. Jajniki policystyczne mogą być poważnym utrudnieniem w staraniach o dziecko, ale jeśli choroba jest odpowiednio leczona, zajście w ciążę jest jak najbardziej możliwe.
Z tekstu dowiesz się:
- jak objawia się zespół policystycznych jajników,
- jak diagnozuje się policystyczne jajniki,
- jak zespół policystycznych jajników wpływa na możliwość zajścia w ciążę.
Zespół policystycznych jajników (ang. polycystic ovary syndrome, PCOS) to jedna z najczęściej występujących chorób endokrynologicznych u kobiet w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się ona występowaniem licznych torbieli na jajnikach, zaburzeniami owulacji, a nawet jej brakiem – z tego powodu jest ona jedną z najbardziej rozpowszechnionych przyczyn niepłodności u kobiet.
Szacuje się, że jajniki policystyczne to choroba dotykająca od 5 do 15% kobiet w wieku rozrodczym. Jej przyczyny nie zostały jak dotąd jednoznacznie ustalone. Przeprowadzone badania każą przypuszczać, że PCOS może mieć podłoże genetyczne – istotny czynnik zwiększający ryzyko zachorowania stanowią mutacje kilkunastu genów związanych z syntezą hormonów.
PCOS – objawy
Głównym objawem zespołu policystycznych jajników, najczęściej skłaniającym pacjentki do wizyty u ginekologa, są zaburzenia menstruacyjne – zbyt często lub zbyt rzadko występujące miesiączki (częściej niż co 21 dni lub rzadziej niż 35 dni) albo nagłe zaprzestanie pojawiania się miesiączki. Objawem, a zarazem skutkiem PCOS jest niepłodność – zaburzenia owulacji, a czasem nawet jej brak powodują problemy z zajściem w ciążę.
Do objawów PCOS wywołanych przez nadprodukcję męskich hormonów (androgenów) zalicza się z kolei:
- hirsutyzm – nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn, np. na piersiach, plecach czy na twarzy,
- trądzik,
- przetłuszczanie się włosów i skóry,
- łysienie typu męskiego (tzw. zakola),
- w skrajnych przypadkach – obniżenie barwy głosu i zmiana sylwetki.
Zespół policystycznych jajników dość często wywołuje u kobiet pojawienie się insulinooporności, wskutek której następuje przyrost masy ciała, zwłaszcza w okolicach brzucha (tzw. otyłość typu jabłko).
Zespół policystycznych jajników – diagnostyka
Choć pierwszym lekarzem, do którego kieruje się kobieta z zaburzeniami miesiączkowania, najczęściej jest ginekolog, to jednak w diagnostyce PCOS konieczna jest również wizyta u endokrynologa. Rozpoznanie choroby wymaga bowiem zarówno badań typowo ginekologicznych, takich jak przezpochwowe USG, pozwalające zdiagnozować zmiany w strukturze jajników i występowanie na nich pęcherzyków, jak i endokrynologicznych, czyli m.in. pomiaru stężenia testosteronu, SHBG (białka wiążącego hormony płciowe), androstendionu i dehydroepiandrosteronu (DHEA-S) oraz gonadotropin.
Zespół policystycznych jajników a ciąża
Jak już wspomniano, policystyczne jajniki to jedna z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet, ale rozpoznanie choroby nie oznacza, że szanse na dziecko są zerowe. U części pacjentek PCOS ma łagodniejszy przebieg i nie wszystkie cykle są bezowulacyjne – do poczęcia potrzeba wówczas nieco więcej czasu, ale zajście w ciążę jest możliwe bez wspomagania farmakologicznego.
Jeśli zespół policystycznych jajników ma cięższy przebieg, a bezowulacyjne są wszystkie cykle, konieczne jest już odpowiednie leczenie. Odpowiednie środki farmakologiczne mają na celu uregulowanie cyklu i przywrócenie owulacji, bez której zapłodnienie nie jest możliwe. Jeżeli to nie przynosi oczekiwanych efektów, zaproponowane może zostać zapłodnienie in vitro.
Warto pamiętać, że ciężarne pacjentki z PCOS wymagają szczególnej opieki – choroba zwiększa bowiem ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, przedwczesnego porodu, a nawet poronienia.
