Jeśli funkcjonujesz na pełnych obrotach, bierzesz na siebie mnóstwo obowiązków domowych i zawodowych, twój organizm może w końcu się zbuntować. Zastanawiasz się, jak bardzo stresujące może być twoje życie? Okazuje się, że poziom stresu da się zmierzyć. Poznaj sposoby.
Na rynku dostępne są już gadżety, które przeprowadzają automatyczny pomiar stresu. Pomiary nie są jednak precyzyjne, ponieważ działają wyłącznie w oparciu o czujnik tętna. Jednocześnie w Szwajcarii trwają prace nad gadżetami mierzącymi poziom stresu z prawdziwego zdarzenia. Urządzenia mają bazować na czujnikach dokonujący pomiarów stężenia kortyzolu w pocie. Zanim jednak tego rodzaju sprzęt będzie dostępny w sprzedaży, trzeba radzić sobie standardowymi metodami.
Kortyzol – hormon stresu?
Kortyzol to hormon steroidowy, którego produkcja odbywa się korze nadnerczy. Potocznie nazywany jest hormonem stresu, ponieważ jego zwiększone wydzielanie zauważalne jest m.in. pod wpływem sytuacji odbieranych przez mózg jako zagrożenie.
W uproszczeniu działanie kortyzolu polega na zwiększaniu stężenia glukozy w momencie stresu[1]. Jednocześnie przyczynia się do ograniczenia niektórych funkcji organizmu, np. pracy układu trawiennego czy rozrodczego. Są to bowiem funkcje, które nie są potrzebne do tego, aby poradzić sobie w momencie zagrożenia.
Warto przy tym podkreślić, że po ustabilizowaniu się stresowej sytuacji dochodzi do wyrównania stężenia kortyzolu. Dzieje się tak wyłącznie wtedy, gdy stres mija. Jeśli jedna przeradza się w przewlekły stres, poziom hormonu utrzymuje się na podwyższonym poziomie. Stąd już o krok do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.
Negatywne skutki przewlekłego stresu
Mózg nie jest w stanie odróżnić stopnia zagrożenia, dlatego wzmożona ilość kortyzolu pojawia się zarówno w przypadku poważnego zagrożenia, jak i po kłótni z przełożonym czy bliską osobą. W efekcie dochodzi do długo utrzymującego się stresu, co ma negatywne konsekwencje zdrowotne.
Szacuje się, że nawet 40% dorosłej populacji w krajach wysokorozwiniętych zmaga się z niepożądanymi skutkami stresu[2]. Nie są już to tylko wahania nastroju, smutek czy złość.
- Nadciśnienie tętnicze
U osób narażonych na długotrwały stres psychiczny znacznie częściej rozwija się nadciśnienie tętnicze w porównaniu z osobami mniej narażonymi na sytuacje stresowe[3].
- Zespół jelita drażliwego
Długotrwały stres wpływa na funkcjonowanie układu pokarmowego. Czynniki emocjonalne mogą nasilać dolegliwości typowe dla zespołu jelita drażliwego[4].
- Depresja
Stres przewlekły może prowadzić do powstania różnych zaburzeń psychicznych – przede wszystkim depresyjnych i lękowych[5].
Jak zmierzyć poziom stresu w organizmie?
Aby ocenić poziom stresu w organizmie, należy wykonać badanie laboratoryjne, którego istotą jest oznaczenie stężenia kortyzolu we krwi. Polega ono na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej i poddaniu jej analizie.
Zgodnie z obowiązującymi normami, poziom kortyzolu we krwi powinien mieści się w granicach:
- 7-25 µg/dl – w godzinach porannych
- 2–9 µg/dl – w godzinach wieczornych[6].
W związku z tym, że stężenie hormonu stresu wykazuje rytm dobowy, badanie należy wykonywać rano – na czczo, najlepiej po dobrze przespanej nocy. Uzyskanie podwyższonych wartości może świadczyć o przewlekłym stresie.
Należy mieć świadomość, że długotrwałe sytuacje stresowe mogą odpowiadać za zaburzenie wielu innych parametrów krwi. Warto więc rozszerzyć diagnostykę o takie badania laboratoryjne jak np. morfologia krwi, magnez, witamina D.
Naucz się radzić sobie ze stresem
Nie da się ukryć, że stres stanowi nieodłączny element życia. Chociaż nie da się go całkowicie wyeliminować, można nauczyć się radzić sobie z nim. W jaki sposób radzić sobie ze stresem?
- Nazywaj swoje emocje
Nie udawaj, że wszystko jest w porządku. Nie „zamiataj pod dywan” niewyjaśnionych spraw. Prawidłowe rozpoznawanie emocji, chociaż wiąże się z wyjściem ze strefy komfortu, pomaga opanować stres.
- Skorzystaj z technik relaksacyjnych
Techniki relaksacyjne stanowią uzupełnienie leczenia farmakologicznego chorób wywołanych przewlekłym stresem. Wśród metod ukierunkowanych przede wszystkim na odprężenie psychofizyczne wymienia się m.in.: trening autogenny, progresywną relaksację mięśniową, kontrolę oddechu, behawioralny trening relaksacyjny, biofeedback[7].
Nie pozwól, aby stres cię pokonał. Naucz się radzić sobie z nim, aby uniknąć wielu problemów o podłożu somatycznym.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99731,kortyzol-norma-badanie-podwyzszony-poziom
[2] https://zdrowie.pap.pl/strefa-psyche/stres-przyczyna-chorob-nie-zgadniesz-jak-wielu
[3] Psychosomatyczne reakcje na stres u pacjentów lekarza pierwszego kontaktu; Psychiatria; tom 5, nr 3, 83–90 © Copyright 2008 Via Medica ISSN 1732–9841
[4] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/wywiady/147999,psychiczne-objawy-zespolu-jelita-drazliwego
[5] https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/146636,stres-ostry-stres-przewlekly
[6] https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99731,kortyzol-norma-badanie-podwyzszony-poziom
[7] Artykuł przeglądowy
Wybrane techniki relaksacyjne oraz możliwości ich zastosowania w kontekście zaburzeń i chorób psychofizycznych związanych ze stresem; Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2017; 12, 3: 126–133; Copyright: © 2017 Termedia Sp. z o. o.
